The authoress shows a simple way to avoid paradoxical consequences of the Czerniawski's argument.

Does God suffer? Some critical remarks on Dariusz Łukasiewicz’s paper ‘The suffering of God and the evil’ (Czy Bóg cierpi? Uwagi polemiczne do artykułu Dariusza Łukasiewicza 'Cierpienie Boga za zło') Author of article argues that Dariusz Łukasiewicz's criticism of Thomas G. Weinandy's book Czy Bóg cierpi?, directed towards three arguments for impassibility of God doesn't defeat Weinandy's theses. There are three reasons of that. First, Łukasiewicz criticism doesn't take into account metaphysical nature of Weinandy's arguments concerning nature of (...) suffering and God. Second, some of assumptions are attributed by Łukasiewicz to author of Does God suffer? mistakenly. Third, Łukasiewicz criticism that Weinandy's thought is too optimistic doesn't realize that philosophy cannot justify or disprove all theological theses, because many of them are beyond the reach of human reason. Article ends with some suggestions about proper use of analogy in attribution of properties to God. (shrink)

In the article, the author responds to Krzysztof Jaworski’s (2023) polemic, maintaining the thesis that, in relation to the methodological criteria of science, theology should be considered a formal science. The author argues that theology does not meet the criteria of empirical science due to the impossibility of treating God as a public subject of study. The author also addresses Jaworski’s objections and points to the need for a more precise definition of his earlier position, emphasizing the importance of formal (...) methods and rules of text transformation in theology. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest dyskusja z niektórymi tezami zawartymi w książce Witolda Płotki, Studia z fenomenologii poznania. Transcedentalna filozofia Edmunda Husserla a problem wiedzy. Zostaje podjęta kwestia dotyczącą miejsca i znaczenia rozważań nad językiem w kontekście fenomenologii Husserlowskiej. Autor zastanawia się, czy język jest medium przezroczystym, czy jednak jest on elementem konstytutywnym dla treści i charakteru doświadczenia.

W artykule autor podejmuje próbę naszkicowania możliwych perspektyw teoretycznych prowadzenia badań nad lokalnością/regionalnością w ramach trzech współczesnych teorii społecznych, w których kluczową rolę przypisuje się pojęciu komunikacji: teorię społeczeństwa komunikacyjnego Manuela Castellsa, teorię aktora-sieci Bruno Latoura oraz teorię systemów społecznych Niklasa Luhmanna. Mimo wyraźnych różnic wskazane koncepcje mają przynajmniej trzy istotne cechy, które tworzą pewną wspólną teoretyczną płaszczyznę refleksji: każda z nich podkreśla procesualność społeczeństwa, rolę komunikacji oraz skupia swoją uwagę na wytwarzaniu sensów – znaczeń społecznych. Każda z wymienionych tu (...) cech pozwala ukonstytuować interesujące pole badawcze do podejmowania studiów nad lokalnością/regionalnością w ramach różnych dyscyplin humanistycznych i społecznych. Tekst stanowi jedynie przyczynek do sformułowania takiego projektu badawczego. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi badaczy lokalności na możliwości i narzędzia teoretyczne, jakie oferują wskazane koncepcje. (shrink)

W artykule porusza się kwestię standardów dziennikarskich ukazanych w krzywym zwierciadle. Taki sposób prezentacji problemów czy zjawisk jest charakterystyczny dla rodzaju wypowiedzi zwanej „komiksem”, łączącej w sobie zwykle grafikę z tekstem pisanym. Nieprzypadkowo więc to właśnie cechy gatunkowe przekazu uczyniono paradygmatem rozważań nad problemem przedstawionym w tytule artykułu. Sięgnięto przy tym do metody analizy tekstu oraz elementów metody biograficznej.

Przedmiotem pracy jest krytyka operacjonalistycznego sposobu definiowania pojęć w naukach empirycznych i zarazem próba wykazania, że pewne trudności, na które natrafia metodologia przyrodoznawstwa dają się zadowalająco wyjaśnić bez uciekania się do rozwiązań proponowanych przez operacjonizm. Autorzy posługując się przykładem trzech pomiarów tego samego obiektu pokazują, że dwa spośród nich są w pewien sposób równoważne i na końcu artykułu formułują ogólniejsze kryterium równoważności metod pomiarowych - ze względu na teorię błędów, logikę klasyczną i odpowiednie dla danej sytuacji działy matematyki. Metody (...) w taki sposób równoważne, chociażby z innego powodu zupełnie różne, nawet w przypadku akceptacji postulatów operocjonizmu uważać można za określające tę samą wielkość. (shrink)

Artykuł stanowi odpowiedź na dziesięć tekstów, w których zgłoszono zarzuty lub uwagi do mojej książki Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej (Wojtysiak 2023). Odpowiedź podzieliłem na trzy grupy tematyczne: teistyczny argument z wielkiego faktu wiary, krytyka ateistycznego argumentu ze zła oraz obrona religii z jej testymonialnego charakteru. W pierwszej części artykułu bronię tezy, że mój teistyczny argument z wielkiego faktu wiary jest, pomimo wysuniętych trudności i dzięki jego ulepszeniom, silniejszy od (sformułowanego przez J.L. (...) Schellenberga) ateistycznego argumentu z faktu niewiary. Wciąż uważam, że teizm najlepiej wyjaśnia fakt powszechności i trwania wiary w Boga lub „czegoś” do Niego podobnego. W drugiej części artykułu uzasadniam tezę, że właściwie rozumiana zasada łaski kreacyjnej zarówno pozwala spodziewać się zła w świecie (w podobnym stopniu co ateizm), jak i nie narusza naszych intuicji na temat dobroci Boga. Dodatkowo bronię racjonalności wiary w stan „pierwotnej sprawiedliwości”. W trzeciej części podtrzymuję swoje przekonanie, że religia jest jedną z tych dziedzin życia, w których jesteśmy skazani na wiedzę testymonialną. Dlatego religia ma prima facie wartość poznawczą. (shrink)

Celem artykułu jest zagadnienie medialnego wizerunku kardynała Stefana Wyszyńskiego (1901–1981) stworzonego na potrzeby kultury popularnej w trzech filmach fabularnych: _Prymas. Trzy lata z tysiąca _Teresy Kotlarczyk, _Wyszyński – zemsta czy przebaczenie _Tadeusza Syki oraz _Prorok _Michała Kondrata. Filmy, z uwagi na fakt pokazywania osoby powołanej do stanu duchownego, kapłana Kościoła katolickiego poświęcającego się działalności religijnej, spełniają kryteria kina o tematyce religijnej. Podjętym zagadnieniem badawczym stało się ustalenie, czy filmowe produkcje o kardynale Wyszyńskim są filmowymi hagiografiami beatyfikowanego Prymasa Tysiąclecia, (...) konfesyjnym kinem religijnym czy też jedynie nawiązują do jego biografii. (shrink)

Celem artykułu jest scharakteryzowanie współczesnej publicznej debaty bioetycznej w Polsce na przykładzie dyskusji na temat kwestii reprodukcyjnych. Autorki podkreślają polaryzację i radykalizację przeciwstawnych stanowisk i pomijanie zagadnień istotnych dla dyskusji filozoficznych na ten temat. Debata społeczna ma charakter sporu światopoglądowego o charakterze pragmatycznym, a jej celem jest oddziaływanie na zmianę bądź ugruntowanie już przyjmowanych przekonań moralnych umożliwiające przyjęcie i akceptację społeczną proponowanego rozwiązania legislacyjnego. Do radykalizacji sporu przyczynia się silny wpływ instytucji Kościoła, rozwój ruchu społecznego na rzecz obrony praw (...) kobiet i praw reprodukcyjnych oraz brak należytej uwagi dla tej debaty i jej wszystkich uczestników ze strony władz publicznych. (shrink)

The article focuses on the analysis of preparation of crime prevention programmes in Lithuania and assesses their level of compliance with the methodological requirements for programme preparation. Many crime prevention programmes are approved and implemented at national level in Lithuania. If such programmes were prepared in accordance with the principles and methods recommended in the scientific literature, the efficiency of crime prevention programmes would undoubtedly increase. In Lithuania, a number of studies on the efficiency of the existing crime prevention programmes (...) were carried out; however, none of them assessed the level of compliance of such programmes with the methodological requirements for the preparation of such programmes. The object of the study – crime prevention programmes in Lithuania. The goal of the study is to analyse the preparation of crime prevention programmes currently available in Lithuania, to identify major problems related to the preparation of such programmes, and to suggest possible solutions to these problems. In order to achieve that goal, the article lists and defines the main general aspects of crime prevention, and carries out an analysis of the principles and methodological aspects of preparation of crime prevention programmes. Subsequently, the crime prevention programmes available in Lithuania are analysed and their level of compliance with the methodological requirements for such programmes is assessed. Major problems related to the preparation of such programmes are defined. Research methods. Analysis of scientific literature, comparative analysis, analysis of legal documents, content analysis, statistical data analysis, systemising and generalisation. Main results and conclusions: • After investigating 49 crime prevention programmes it was found that none of the examined programmes conformed to all of the 16 criteria of the methodological requirements applicable for preparation of such programmes. Most of the crime prevention programmes have the following weaknesses: o problem-solving is formulated vaguely and inaccurately – the main problem for which the programme is created is not distinguished and its extent and content cannot be determined by objectively measurable indicators. o Permanence of solving problems is not defined – the programmes did not provide data showing the duration of an underlying problem. o Unidentified negative consequences of the phenomenon – negative consequences of the problem are not revealed, the damage is not assessed. o The goals do not correspond to the problem – the results of the goals, which would be expressed in terms of changes to be achieved, describing changes to the extent and/or content of the problem are not determined. o The goals are not concrete and exact – the objects of impact, their changes and expected results are not defined. o The goals are incomprehensible – they are vaguely formulated and treated like tasks. o Non-specific tasks – there are no outcomes measurable by objective indicators, after achieving that the tasks are resolved. o The potential effectiveness of the selected measures is not specified - there is no indication on the grounds of the conclusion as to the potential effectiveness of each measure. o The financial costs of implementing measures are not estimated. o The expected results are not determined - there is no indication as to the changes to be determined by the implementation of the programme. o There are no criteria provided for the assessment of effectiveness and impact. o The participation of the non-governmental organisations and individuals in the implementation of the measures is not defined. • On average, crime prevention programmes meet 6.8 of the criteria (out of the 16 criteria analysed). This means that on average the programmes meet less than half of all the criteria used. • Only 20 (41%) crime prevention programmes meet half or more of the criteria examined. Proposal. Given the irrational use of the allocated resources for the implementation of the poorly developed crime prevention programmes, the Government of the Republic of Lithuania should develop and adopt a mandatory and not a guidance methodology for the preparation of programmes, to be used by anyone preparing programmes financed from the state budget. (shrink)

Over the past few years, universities in Lithuania have make changes to the legal study programs—obligatory subject Criminology moved to list of alternative optional subjects. Therefore, is increasing the number of new lawyers, who have not studied criminology, which thinking about criminals, crime victims, crime, its causes and successful impact on crime, is based on stereotype understanding of a few centuries ago. However, the new lawyers, being professionals, pre-trial investigators, advocates, prosecutors, judges play a crucial role in criminal proceedings, to (...) decide the fate of people, how to use public resources for crime control and prevention. They will make speeches during the hearing in courts savour of their complete incomprehension of processes speaking about. Purpose of the article is to assess what criminological competencies are important to lawyers today, what are the possible consequences for the Lithuanian society if lawyers do not acquire these competencies. There are used the methods of analysis, aggregation, comparison and others. (shrink)

. Uwagi na temat teorii rewolucji Hanny Arendt Niniejszy artykuł zawiera krytyczny komentarz do teorii rewolucji Hannah Arendt. W pierwszej części artykułu zostaną omówione główne kategorie, za pomocą których filozofka definiuje istotę każdej rewolucji: polityka, wolność publiczna, demokracja bezpośrednia, działanie jako praxis, system rad, nowość, pluralizm. W drugiej części wskazane zostaną deficyty argumentacyjne, które można sprowadzić do dwóch punktów: ukrytej irracjonalności pojęcia tego, co polityczne oraz zbyt ostrego przeciwstawienia demokracji bezpośredniej i parlamentarnej.

This paper analyses what kind of conspiracy theories are generated because of the emergence and spread of diseases. Conspiracy theory narratives that are generated during the different kinds of pandemics – cholera, AIDS and COVID-19 – are described and analysed, with special attention given to COVID-19 conspiracy theories. We raise a conceptual issue for further research indicating that the disease-related conspiracies do not perfectly square with the current psychological interpretations of conspiracy beliefs.

Celem artykułu jest prezentacja i krytyczna analiza koncepcji uczuć egzystencjalnych, autorstwa współczesnego filozofa psychiatrii o orientacji fenomenologicznej — Matthew Ratcliffe’a. Uczucia egzystencjalne są specjalną klasą stanów afektywnych, nadającą emocjonalnego zabarwienia subiektywnemu doświadczeniu rzeczywistości. Mają one charakter przedrefleksyjny i stanowią niejawne tło świadomości fenomenalnej, które w potocznym doświadczeniu pozostaje poza polem uwagi. Uczucia te mają ścisły związek z emocjami, determinując typy przedmiotów intencjonalnych zawartych w stanach emocjonalnych i wyznaczając repertuar możliwych do doświadczenia emocji. Najważniejsze uczucia egzystencjalne, które wyróżnia Ratcliffe, (...) to: (1) poczucie rzeczywistości, czyli przedrefleksyjne i fenomenalne wrażenie o realnym istnieniu świata jako takiego; (2) poczucie przynależności, czyli przedrefleksyjne i fenomenalne wrażenie własnego istnienia i osadzenia w świecie pośród osób i rzeczy. Te dwie kategorie stanowią fundamentalne składowe pierwszoosobowego doświadczenia podmiotu, wyznaczając tym samym jego relację do innych ludzi oraz rzeczywistości w jej najbardziej ogólnym sensie. W artykule przedstawiam główne cechy i typy uczuć egzystencjalnych. Zwracam także uwagę na szczególną rolę psychopatologii w analizie i uzasadnianiu istnienia tego zjawiska. W związku z tym, za Ratcliffem, opisuję w jaki sposób określone aspekty uczuć egzystencjalnych ulegają dezintegracji w przebiegu epizodów zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy schizofrenia. Pokazuję także różnicę pomiędzy fenomenologicznym i poznawczo-behoawioralnym podejściem do zaburzeń psychicznych. Powołując się na badania neurobiologiczne staram się wskazać potencjalne neuronalne korelaty uczuć egzystencjalnych. Tekst wieńczą krytyczne uwagi na temat koncepcji uczuć egzystencjalnych w ujęciu Matthew Ratcliffe’a. Rozwiązanie zidentyfikowanych wad i niedociągnięć tej teorii filozoficznej zarazem nakreśla przyszłe perspektywy jej rozwoju. (shrink)

Author: Godlewski Roman Title: CRITICAL REMARKS TO TATARKIEWICZ’S “ON ABSOLUTENESS OF GOOD” (Uwagi do rozprawy Tatarkiewicza O bezwzględności dobra) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 643-662 Keywords: GOOD, EVIL, VALUE, BEAUTIFUL, RIGHTNESS, EMOTIONS, RELATIVISM, SUBJECTIVISM, ABSOLUTENESS OF GOOD Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The article consists of explanatory and critical remarks to Tatarkiewicz’s „O bezwzględności dobra” (“On Absoluteness of Good”). Firstly the author considers the Tatarkiewicz’s concept of (...) good. Acceptance with no proof for theses of undefinability and unconcludability from facts is criticized. Tatarkiewicz’s concepts like “relativism” and “subjectivism” are analyzed. It is pointed out that the thesis on absoluteness of good is doubtful because Tatarkiewicz’s examples are highly connected with human beings. Moreover good is not separable from emotions, so its emotionlessness and unutilitarianity is questioned. Finally the author analyzes Tatarkiewicz’s thesis that establishing rules of rightful action in concrete cases does not belong to science. He claims that Tatarkiewicz did not considered the idea of rightful actions engineering that would not be giving solution for every particular case but the rules of Obtaining solutions in given conditions. (shrink)

Tematem artykułu jest filozofia miłości rozwijana przez dwóch wybitnych fenomenologów wymienionych w tytule: Dietricha von Hildebranda i Karola Wojtyłę. Obydwaj korzystali w swoich badaniach z metody fenomenologicznej; celem artykułu jest pokazanie, że w obydwu wypadkach metoda ta prowadziła do podobnych rezultatów. Autor czyni to w trzech krokach. Po pierwsze, pokazuje, że miłość pojętą w sensie ogólnym obydwaj autorzy rozumieją jako odpowiedź na wartość osoby. W Lubelskiej Szkole Personalizmu zasada miłości została wyrażona w formule: persona est affirmanda propter seipsam, (...) a treścią afirmacji, która jest należna osobie, jest miłość. W kategoriach von Hildebranda zasada ta wyrażona jest w sposób następujący: dobro osoby afirmowane jest poprzez obiektywne dobra dla osoby, które stanowią właściwą treść miłości. Po drugie, obydwaj autorzy wiele uwagi poświęcają tej specyficznej formie miłości, jaką jest miłość małżeńska. Podczas gdy mińość w sensie ogólnym stanowi odpowiedź na wyjątkową wartość osoby w stosunku do świata pozaosobowego, to miłość małżeńska jest odpowiedzią na wyjątkową wartość jednej osoby pośród wszystkich innych osób doświadczaną przez osobę płci przeciwnej. W tym sensie miłość małżeńska jest również specyficzną odpowiedzią na wartość. Po trzecie, doświadczenie miłości małżeńskiej pokazuje, że nie istnieje sprzeczność między wolnością a wzajemną przynależnością, co von Hildebrand wyraził w pojciu intentio unionis. (shrink)

Tytuł tego artykułu jest podwójną parafrazą. Jest parafrazą tytułu głośnej monografii Alfreda Tarskiego Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych, a jednocześnie jest też parafrazą tytułu artykułu Adama Groblera Pojęcie prawdy w językach nauk empirycznych. Sygnalizuje też pewien istotny związek rzeczowy z przedsięwzięciami obydwu panów. Podobnie jak Tarski w odniesieniu do nauk formalnych i Grobler w odniesieniu do nauk empirycznych, próbuję zbadać, czy klasyczna koncepcja prawdy może być efektywnie stosowalna również w naukach humanistycznych. Po rekonstrukcji i krytycznej analizie (...) propozycji Tarskiego stwierdzam, że o ile w naukach logiczno-matematycznych pojęcie prawdy jako prawdziwości w modelu zdaje się wystarczać, to w naukach empirycznych i humanistyce trudno jest uznać za zadowalające, ponieważ „nie sprowadza nas z drzewa języka”. Poszukiwanie trafnego modelu rzeczywistości za pomocą reguł inferencji i reguł empirycznej weryfikacji wiedzy także wydaje się mało skuteczne. W humanistyce bowiem dla konfrontacji modelu z rzeczywistością niezbędne wydaje się jeszcze uwzględnienie pewnych reguł rozumienia. Inaczej świat artefaktów i wartości będzie pozostawał dla nas całkowicie zakryty/niedostępny. A przeto i nasza konfrontacja z nim za pośrednictwem rozmaitych modeli - jeśli istotnie ma nas skutecznie chronić przed „ślepą” wędrówką po konstelacjach światów możliwych lub widmem bezdusznej naturalizacji - musi być oparta na takich regułach rozumienia i regułach sensu, które umożliwią nam źródłowe odsłonięcie specyficznych dla poszczególnych dziedzin przedmiotowych jakości oraz nadbudowanych nad nimi jednostek sensu i wartości. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie i analiza poglądów F.A. von Hayeka na temat moralności (zebranych z różnych jego dzieł) oraz wskazanie na ich znaczenie dla współczesnych dyskusji w filozofii politycznej, jak również w etyce. Warto podjąć ten temat z uwagi na potrzebę opracowania myśli aksjologicznej Hayeka, wybitnego myśliciela o poglądach mocno skrystalizowanych, spójnych i oryginalnych. Jego refleksje mają potencjał, aby wiele wnieść w debaty na temat wartości, są one jednak mało znane lub niesłusznie pomijane. W pierwszej części rozważań wyjaśniam, (...) w jaki sposób według Hayeka moralność wspiera wolność indywidualną, a więc wartość centralną w jego aksjologii: społeczeństwo jest wyposażone w moralność (obok prawa stanowionego) w celu zachowania porządku przy minimum stosowania przymusu (istota ładu wolnościowego). Rozdział drugi poświęcam omówieniu wyróżnionych przez Hayeka rodzajów moralności, wskazuję, w jaki sposób, wzajemnie się uzupełniając, konstytuują one tradycję moralną. Chodzi o zespoły zasad fundujących z jednej strony ład naturalny (jego normy odpowiadają instynktownym postawom słusznie dochodzącym do głosu w małych wspólnotach), z drugiej strony – tzw. ład rozszerzony (związane z nim normy nie są zgodne z instynktami, regulują współistnienie obcych sobie ludzi wchodzących w anonimowe relacje w obrębie dużych społeczności ludzkich). W rozdziale trzecim przedstawiam Hayeka poglądy w kwestii możliwości uzasadnienia norm tradycyjnej moralności. Chodzi zwłaszcza o rozwinięcie poglądu, że uznawanie zasad moralności jest kluczowe dla społeczeństwa wolnościowego, i to niezależnie od tego, czy mamy dla nich zadowalające racjonalne uzasadnienie. W końcowej części rozważań zasygnalizowane jest znaczenie Hayeka koncepcji moralności w zakresie nurtów myśli politycznej, z którymi Hayek jest wiązany (indywidualizm, liberalizm, konserwatyzm), jak również dla metaetyki (próba odtworzenia zasad konstytutywnych dla cywilizacji; głos w dyskusji między perspektywą bezstronną i stronniczą w etyce). (shrink)

John L. Schellenberg, autor argumentu z ukrytości, twierdzi, że gdyby Bóg istniał, to nie istnieliby rzetelnie niewierzący. W swej najnowszej książce Jacek Wojtysiak stwierdza, że teista może odwrócić to rozumowanie i stwierdzić, że gdyby Bóg nie istniał, to nie istnieliby rzetelnie wierzący. Dochodzi on nie tylko do wniosku, że wierzący istnieją, lecz jeszcze, że można przypuszczać, iż jest ich znacznie więcej niż niewierzących. Może zatem stwierdzić istnienie wielkiego faktu wiary, wobec którego ateista jest podwójnie bezradny: po pierwsze, nie umie go (...) wyjaśnić, a po drugie – nie jest w stanie przedstawić paralelnego argumentu za ateizmem. W swoim artykule analizuję tę część książki J. Wojtysiaka, która jest poświęcona tym zagadnieniom i dochodzę do wniosku, że ateista jednak znajduje się lepszym położeniu, niż sugeruje to polski filozof. (shrink)